Działalność rad opiekuńczych w Królestwie Polskim jako przejaw odpowiedzialności za drugiego człowieka w XIX w.
Abstrakt
Opieka nad człowiekiem potrzebującym pomocy realizowana była od wieków przez różne środowiska. Chęć pomocy wypływała często z pobudek religijnych, ale również z potrzeby serca. Przez wiele wieków dominującą rolę w organizowaniu opieki pełnił Kościół. W okresie Oświecenia opiekę społeczną zaczęto pojmować jako socjalny obowiązek państwa w stosunku do swoich obywateli. Od XIX wieku ciężar organizacji opieki przejął na siebie czynnik świecki angażując coraz szersze kręgi społeczne w działalność filantropijną. Pierwszą organizacją świecką działającą na polu opieki społecznej i ochrony zdrowia, obejmującą swoim zasięgiem całe Królestwo Polskie była powołana w 1832 r. Rada Główna Opiekuńcza. Podlegały jej powstające przy szpitalach i instytucjach opiekuńczych rady szczegółowe, składające się z osób znanych w środowisku lokalnym z działalności filantropijnej. Zadaniem rad szczegółowych było nie tylko organizowanie opieki dla potrzebujących, ale również kształtowanie postaw prospołecznych i jednoczenie społeczności lokalnej na rzecz dobra wspólnego. W ten sposób wykształcił się model obywatela-społecznika, dla którego często dobro drugiego człowieka utożsamiane było z dobrem całego narodu, co w rzeczywistości zaborczej miało bardzo istotne znaczenie.
Downloads
Bibliografia
Barnaś-Baran E., Dobroczynny nurt opieki, wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży w Galicji – stan badań, w: Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2011.
Basta J., Ochrona zdrowia w Rzeszowie w okresie rozbiorów (1772–1918). Powstanie i działalność szpitala powszechnego w Rzeszowie w latach 1832–1918, w: Szpitalnictwo rzeszowskie. Z dziejów Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Rzeszowie do 1990 r., red. Z. Budzyński, Rzeszów 1997.
Encyklopedia pedagogiczna xxi wieku, t. 1, red. T. Pilch, Warszawa 2003.
Geremek B., Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia, Warszawa 1989.
Góra W. A., Tradycje opieki i pomocy społecznej w Polsce, „Praca Socjalna”, 4 (1989) nr 2.
Horoch E., A. Koprukowniak, R. Szczygieł, Dzieje Parczewa 1401–2001, Parczew–Lublin 2001.
Łobocki M., Altruizm a wychowanie, Lublin 2004.
Markiewiczowa H., Charytatywna działalność duchowieństwa na ziemiach polskich pod zaborami, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2005, nr 7, s. 51–55.
Mazur E., Szpitale w Królestwie Polskim w xix wieku, Warszawa 2008.
Mazur E., Wyposażenie szpitali Królestwa Polskiego na podstawie instrukcji rządowej z 1842 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2000, nr 1–2.
Meissner R., Dzieje Szpitala Przemienienia Pańskiego w Poznaniu do roku 1950, w: Szpital Przemienienia Pańskiego 1823–2003. 180 lat działalności, red. H. Bogusz, S. Cofta, B. Raszeja-Wanic, R. Staszewski, K. Zagórska, Poznań 2003.
Męczkowski W., Kartki z niedalekiej przeszłości (Ostatnie lata Rady Głównej Opiekuńczej), Warszawa 1906.
Męczkowski W., Kilka słów o szpitalach prowincyonalnych, Warszawa 1903.
Męczkowski W., Stan i potrzeby szpitali Królestwa Polskiego, Warszawa 1905.
Olechnicki K., P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Toruń 2004.
Partyka W., Opieka instytucjonalna na Lubelszczyźnie w xix wieku. Szpitale i przytułki, Lublin 2017.
Piotrowska-Marchewa M., Nędzarze i fi lantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863, Toruń 2004.
Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala. Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca xix wieku, Warszawa 1981, s. 57–58.
Przegaliński A., Społeczna działalność ziemiaństwa lubelskiego w latach 1864–1914, Lublin 2009.
Radwan-Pragłowski J., K. Frysztacki, Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, Katowice 1998.
Rudziec-Rudnicki A., Projekt organizacji szpitalów cywilnych w Królestwie Polskim a mianowicie w mieście stołecznym Warszawie, Warszawa 1830.
Senkowa-Gluck M., Żyć po rewolucji. Przemiany mentalności i obyczaju w napoleońskiej Francji, Wrocław–Warszawa 1994.
Smolińska-Theiss B., Źródła do pracy socjalnej. Od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demokracji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 1994, nr 5.
Smyk G., Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867–1915, Lublin 2004.
Surdacki M., Opieka społeczna w Polsce do końca xviii wieku, Lublin 2015.
Szatur-Jaworska B., Teoretyczne podstawy pracy socjalnej, w: Pedagogika społeczna, red. T. Pilch, I. Lepalczyk, Warszawa 2003, s. 108–109.
Urbanek B., Idea opieki nad chorymi na ziemiach polskich w latach 1809–1914, Wrocław 2001.
Waszyński E., Kujawska E., Zarys rozwoju szpitali w Lesznie, w: Zarys historii lecznictwa w Lesznie 1555–1998, red. E. Waszyński, A. Kuczkowski, Leszno 1999.
Zych A., Dobroczynność, w: Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak, T. Pilch, Warszawa 1999.
