Prekursorskie inicjatywy i działania księży Sosnowskich
Edukacja rolnicza
Abstrakt
Księża Grzegorz i Flor Sosnowscy byli ludźmi wykształconymi, dobrymi pedagogami, a przede wszystkim wielkimi społecznikami, ich prekursorskie przedsięwzięcia wyprzedzały epokę. Ojciec Grzegorz pierwszą szkółkę dla dzieci chłopskich otworzył w 1850 r., po 1859 r. zakładał kolejne. Staraniem Sosnowskich i według ich projektu w 1887 r. otwarta została w Trześciance cerkiewno-nauczycielska szkoła męska z kursem rzemiosła i rolnictwa. Program z zakresu rolnictwa obejmował botanikę, zoologię, uprawę roślin, hodowlę zwierząt, ogrodnictwo, pszczelarstwo oraz zajęcia praktyczne (praktyki odbywały się na wakacjach). W 1890 r. rozpoczęto budowę dużego, murowanego kompleksu szkolnego w Stawku, dokąd przeniesiono szkołę. W latach dziewięćdziesiątych założono tam szkółkę drzewek owocowych, a w 1896 r. doświadczalne poletko, sad i ogród, w których uczniowie odbywali praktyki rolnicze. Nad przebiegiem praktyk czuwał nauczyciel Jan Bażanow (absolwent średniej szkoły rolniczej w Kazaniu) i sadownik Szpakowski. Odsunięcie Flora Sosnowskiego od zarządzania szkołą nie spowodowało jej upadku, aczkolwiek decyzja ta nie przyniosła korzyści dla szkoły. W 1901 r. przy szkole w Stawku założona została sporych rozmiarów, druga szkółka drzew i krzewów owocowych. W lipcu 1903 r. przy szkole cerkiewno-nauczycielskiej w Stawku zorganizowano dla nauczycieli kurs sadowniczo-pszczelarski. Była jedyną, do 1904 r., w guberni grodzieńskiej placówką oświatową prowadzącą zajęcia rolnicze. Ostateczny proces reformowania szkoły zakończono z początkiem roku szkolnego 1894/05, kiedy uzyskała status seminarium nauczycielskiego z kursem rolniczym, co było ewenementem. W 1906 r. pożar strawił budynku seminarium cerkiewno-nauczycielskiego w Trześciance-Stawku. Po zamknięciu seminarium cerkiewno-nauczycielskiego w Stawku jesienią 1906 r., tradycje rolnicze przejęła szkoła dwuklasowa.
Downloads
Bibliografia
Źródła
Rossijskij Gosudarstwiennyj Istoriczeskij Archiw w Sankt Peterburge, f. 803, op. 5, d. 826;
f. 796, op. 188; RGIA, f. 803, op. 5, d. 826; f. 803, op. 16, d. 365.
Archiwum parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bielsku Podlaskim, Wiedomost’ o cerkwi Trostianickoj za 1905 g.„Narodnoje Obrazovanije”, 1902, mart, s. 121.
Opracowania
Bażanow I., Sielsko¬choziajstwiennyj kurs pri wtorokłassnoj cerkowno¬prichodskoj szkole, „Grodnienskija Jeparchialnyja Wiedomosti” 1904.
I z żurnalnych postanowlenij, „Grodnienskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1902, nr 52.
Istoriczeskij oczerk razwitija cerkownych szkoł za istiekszeje dwadcatipiatiletije (1884–1909 g. g.), Sankt Petersburg 1909.
Jak adkrywac’ Narodnuju biblioteku¬czytalniu, „Nasza Niwa”, 1908, nr 21.
Korczinskij I., Kursy po sadowodstwu i pczeławodstwu dla uczitielej cerkownych szkoł Grodnienskoj jeparchii, „Grodnienskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1903, nr 32.
Korczinskij I., Oczerk istorii cerkowno-szkolnogo dieła w Grodnienskoj gubiernii w XIX stoletii, „Litowskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1903, nr 32.
Lewickij P., Bywsze w siele Trostianicy, Grodnienskoj gubiernii Bielskogo ujezda, Puchłowskogo prichoda w 21 nojabria 1887 goda. Torżestwo oswieszczenija i otkritija Kiriłło-Miefodijewskoj obrazcowoj 4-ch kłassnojcerkowno-prichodskoj s uczitielskim kursom i riemieslennym kłassom i osoboj pri onoj żenskoj cerkowno-prichodskoj s szkoły s rukodielnym kłassom, wiedomstwa Prawitielstwujuszczego Sinoda, „Litowskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1887, nr 50.
Matus I., Biblioteki-czytelnie im. Florentego Pawlenkowa i towarzystwa kredytowe w białoruskich wsiach Podlasia na początku XX wieku, „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 1994, nr 1.
Matus I., Życie i działalność Grzegorza i Flora Sosnowskich, „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 8 (1997).
O poriadkie prijoma wospitannikow w Kiriłło-Miefodijewskuju cerkowno-uczitielskuju 4-ch kłassnuju szkołu w urocziszcze Stawok Puchłowskogo prichoda Bielskogo ujezda Grodnienskoj gubiernii, „Litowskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1890, nr 32.
O woskriesnych szkołach i woskriesnych cztienijach w Puchłowskom prichodie, „Litowskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1886, nr 8.
Orlovskij E., Sud’by prawosławija swiazi s istorijeju łatinstwa i unii w Grodnienskoj gubwrnii w XIX stoletii (1794–1900), Grodno 1903.
Otczot Jeparchialnogo Nabludatiela za 1901–1902 uczeb. god, GJW, 1903, nr 20.
Szewalejewskij W., Cerkowno-szkolnoje dieło w Grodnienskoj jeparchiiza wriemia s 1902–1909 g., „Grodnienskija Jeparchialnyja Wiedomosti”, 1909.
