W strukturach (anty)komunistycznych – informatorzy Oddziału „Tarzana”

Słowa kluczowe: polskie podziemie niepodległościowe, struktury komunistyczne, biografie, aparat bezpieczeństwa, Milicja Obywatelska, współpraca

Abstrakt

Oddział Leśny Tadeusza Gajdy „Tarzana” był jedynym zgrupowaniem NZW w północnej części wideł Wisły i Sanu walczącym z procesem umacniania się nowej władzy w Polsce od 1944 r. Działalność „Tarzana” i jego żołnierzy na wyżej wspomnianym terenie trwała ponad rok. Fakt ten był zasługą dobrego dowodzenia oraz posiadania siatki informatorów, którzy działając w służbie władzy komunistycznej, pracowali w strukturach Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (ubp) i Milicji Obywatelskiej (mo). Osoby te, znalazły się na granicy utrwalającej się władzy komunistycznej i walczącego z nią polskiego podziemia niepodległościowego. Informatorzy „Tarzana” współpracując z oddziałem dokonali świadomego wyboru poświęcenia wartości najważniejszej – życia.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Źródła

Dz. U., 1945, nr 27, poz. 168.

Dz. U., 1947, nr 20, poz. 78.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Rzeszowie [dalej: AIPN Rz], 05/19, 042/668, 043/12, 0172/4/j, 107/109, 122/269, 180/124/j, 716/46, 052/355, 0080/768, 0172/4/j, 108/5445.

Zbiory prywatne p. Haliny Bogaczyk, Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Zarząd Główny w Warszawie, 17 lipca 1992, [pismo].

Wywiad z Henrykiem Strutyńskim, 2 maja 2016.

Opracowania

Bereza T., Chmielowiec P., Kaczmarski K., Polskie podziemie niepodległościowe w województwie rzeszowskim 1944–1956, w: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.

Borowiec J., Aparat bezpieczeństwa a wojskowy wymiar sprawiedliwości. Rzeszowszczyzna 1944–1954, Warszawa 2004.

Borowiec J., Polityka karna wobec przestępstw i wykroczeń funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w województwie rzeszowskim (1944–19156), Rzeszów 2014.

Byszuk D., Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej w Tarnobrzegu w latach 1944–1954, w: Powiat tarnobrzeski w latach 1944–1956, red. Z. Nawrocki, T. Zych, Tarnobrzeg 2005.

Dobosz S., Dzieje polityczne Tarnobrzega i powiatu tarnobrzeskiego w latach 1944–1975, w: Tarnobrzeg. Dzieje miasta 1939–1999, red. F. Kiryk, Mielec 2010.

Garbacz D., Tadeusz Gajda „Tarzan”, „Sztafeta”, 27 (2014) nr 9.

Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać, [film], reż. J. Zalewski, Dr Watkins 2016.

Iwaneczko D., Ogniwo strachu. Urząd Bezpieczeństwa w Lubaczowie 1944–1956, Rzeszów 2012.

Iwaneczko D., Z. Nawrocki, Województwo rzeszowskie, w: Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra Kierownicza 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, t. 1, Warszawa 2005.

Jakubowski Z., Milicja Obywatelska 1944–1948, Warszawa 1988.

Jubileusz 100-lecia Kościoła Św. Mikołaja Biskupa w Zaleszanach 1906–2006, red. J. Domin, M. Cygan, Zaleszany 2006.

Kaczmarski K., Krzysztofiński M., Podziemie antykomunistyczne na Rzeszowszczyźnie po 1944 r., „Nowe Państwo – Niezależna Gazeta Polska”, dodatek specjalny IPN, 8 (2010).

Korga L., Lata Polski Ludowej, w: Z rewolucyjnych walk na Rzeszowszczyźnie, red. Z. Trawińska, Rzeszów 1979.

Majer P., Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL (zarys problematyki i źródła), Toruń 2003.

Muszyński W. J., Antykomunistyczne powstanie, w: Do końca wierni. Żołnierze wyklęci 1944–1963, red. D. P. Kucharski, R. Sierchuła, Poznań 2014.

Nowak Sz., Oddziały Wyklętych, Warszawa 2014.

Poleszak S., R. Wnuk, Zarys dziejów polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, http://pamiec.pl/pa/edukacja/akcje-i-obchody/ogolnopolskie/1-marca-narodowy-dzien/historia/10063,dok.html?poz=2, dostęp: 07.04.2016.

Roszkowski W., Historia Polski 1914–2004, Warszawa 2004.

Socha S., Czerwona śmierć czyli narodziny PRL, Stalowa Wola 2000.

Szwagrzyk K., Aparat bezpieczeństwa w latach 1944–1956, w: Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra Kierownicza 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, t. 1, Warszawa 2005.

Szwedo B., „Tarzan” i jego żołnierze, „Tarnobrzeskie Zeszyty Historyczne”, 13 (1996).

Żebrowski L., Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku, Warszawa 1999.

Opublikowane
2017-12-10
Dział
Studia i rozprawy